Een sterke trippelpion, wat wil je nog meer

Afgelopen zaterdag – 7 maart – overkwam me tegen David Jongste (1883) van Voorschoten 2 iets opmerkelijks. Dat zit zo: een jaar of vier geleden werkte ik in de voorbereiding op het BDO-toernooi aan mijn openingsrepertoire. Een grootmeester uit Chicago liet me zijn aantekeningen met betrekking tot de variant 1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 Lc5 4. 0-0/4. c3 Df6 zien. Alle varianten gaven zwart min of meer minimaal gelijkspel én - voor mij minstens zo belangrijk – in alle varianten speelde zwart alleen maar logische zetten. Niet-logische zetten kan ik sinds mijn 30ste niet meer onthouden.

Ik vroeg: “Waarom wordt deze variant dan bijna niet gespeeld?” Want er waren nauwelijks partijen op topniveau mee. Het antwoord was: “We hebben de hoofdvariant nog niet behandeld. In de hoofdvariant, waarin wit steeds de scherpste zet speelt, moet zwart bijna gedwongen een stuk geven. En hoe het dan staat..? Op zijn best onduidelijk.”
Die scherpe hoofdvariant bleek in de jaren die volgde geen enkel probleem. Niemand die hem ooit speelde, geen witspeler die hem aandurfde. De andere varianten kwamen daarentegen de ene na de andere keer op het bord en die bleken op 2200-niveau en lager prima voor zwart. Ik verloor er slechts één partij mee: in de KNSB-wedstrijd SOPSWEPS’29-DSC Delft van Smaranda Padurariu. Maar dat lag niet aan de opening. En met het verstrijken van de jaren vergat ik langzaam maar zeker van het bestaan van de stukoffer-variant.

Tot afgelopen zaterdag tegen Jongste. Zonder nadenken speelde hij de eerste 13 zetten van die scherpe ‘hoofdvariant’ á tempo. Ik zat op mijn beurt al flink na te denken.. Hoe ging het ook allemaal weer? Kon ik nog ergens afwijken? Nee dus. Als zwart wit de loper op b6 laat slaan en dan met de c-pion moet terugnemen staat hij positioneel verloren. Ik herinnerde me dat ik op 3 manieren het stuk kon offeren en dat de optisch minst aantrekkelijke manier de beste manier was. Toen het zover was moest ik mijzelf in bedwang houden om niet toch 12.. Pxb4 te doen. Gelukkig deed ik 12.. dxc3. Jongste ging eindelijk nadenken. En toen wist ik weer wat N. had gezegd: “die pionnen zijn om velden van zijn stukken in het algemeen en die van zijn loper op c1 in het bijzonder te controleren.” Ik begon weer vertrouwen in mijn stelling te krijgen. Een sterke trippelpion, wat wilde ik nog meer.

Inmiddels heb ik de stelling na 13.. dxc5 voor zover mogelijk weer in de vingers. Zaterdag moest ik constateren dat na 15.. Pb4?! 16. Pe3! wit bijna gewonnen staat. Ik had geluk dat ik na 24. Dd6 nog net 24.. Le6 zou hebben kunnen spelen met onduidelijke verwikkelingen. 24.. Dxb6?! had ik beter kunnen vervangen door het positioneel gezonde 24.. axb6! maar ik kon de verleiding niet weerstaan. Op tal van momenten konden zowel wit als zwart beter spelen maar de stelling was eenvoudigweg te moeilijk voor ons.

Jongste greep met 29. Lc6? beslissend mis maar hij had niet veel tijd meer. De stellingswaardering ging van +1 naar -4 op mijn computer toen ik de zetten zondag invoerde. Zaterdag in Voorschoten had ik achter het bord een soortgelijke emotie.

Tom Bottema