In Memoriam Richard de Weger

Dat een paar weken geleden, op 5 augustus 2025, ENPS-lid Richard de Weger overleed, heeft al op onze website gestaan. Tijdens een wandeling in Llagostera in Spanje kreeg hij een hartstilstand en gezien de houding waarin Richard werd aangetroffen moet hij op slag dood zijn geweest. Ik heb Richard ruim 39 jaar gekend na onze eerste ontmoeting tijdens het NK Schaken van 1986 waar John van der Wiel met 5 uit 5 begon en kampioen werd, ik mijn debuut als bordenjongen maakte en Richard zoals altijd de verslaggeving voor NOS Teletekst verzorgde. De laatste keer dat ik hem sprak was vrijdag 21 juni toen hij Niek en mij belde en zich teleurgesteld afvroeg waarom er niet geschaakt werd in de Vredeskerk. Nadat hij drie maanden eerder zijn heup had gebroken, had Richard hard gewerkt aan zijn comeback, maar was hij de zomerstop van ENPS vergeten. Deze keer kon ik hem dus niet aan schaakpartijen helpen en dat was ernstig want Richard wilde altijd schaken (of biljarten of pokeren).

Tijdens dat NK Schaken van 1986 maakte Richard nog niet bijster veel indruk op de toen 18-jarige Tom Bottema. Ik moet onbewust de mensheid in twee groepen hebben verdeeld: die met een elo van boven de 2000 en die met een elo eronder. En Richard had niet eens een elo-rating hoewel hij dus enorm van schaken hield en liefst de hele dag schaakte. Een dreigende situatie bij een schaakclub in Amsterdam in zijn jonge jaren (iemand werd woedend op Richard nadat die zou — let wel, zou — hebben voorgezegd) zorgde ervoor dat het ruim 50 jaar zou duren voordat Richard lid zou worden van een officiele schaakclub. Toen was het nog een kwestie van maanden voordat die KNSB-rating eraan kwam.

Maakte Richard tijdens onze eerste ontmoeting nog niet bijster veel indruk op mij, dat begon te veranderen tijdens de tweede keer dat we collega's werden bij een persdienst, die van het Hoogovenstoernooi van 1987. Met de dag genoot ik meer van zijn gezelschap, ik had ontdekt dat Richard over alles dat ik interessant vond (buiten schaken om) beduidend meer wist dan ik en dat het samen de NOS-verslaggeving doen (ik controleerde de varianten, Richard schreef) bijzonder prettig werken was. Richard had een geheel eigen stijl met een veelvuldig gebruik van woorden uit vervlogen tijden en er moesten in elk artikel minstens van één van beide spelers maar liefst van beide spelers citaten staan. Daar begreep ik destijds niets van ("mat in drie, dat zie ik toch zelf ook wel") maar later ben ik de schrijfvorm 'objectieve journalistiek' (feiten benoemen, hoor en wederhoor plegen) enorm gaan waarderen en zelf toepassen.

We zagen elkaar in de jaren die volgden veel en in die periode overkwam me iets dat ik me nu nog herinner: we hadden gediscussieerd over het boek The Selfish Gene van Dawkins, zoals gewoonlijk had ik de discussie glansrijk gewonnen maar toen ik een maand of twee later in cafe Welling twee bezoekers over hetzelfde boek hoorde praten brak ik in in hun gesprek en hoorde me tot mijn eigen verbazing de mening en argumenten van Richard verkondigen. Ik was zoals dat bij geheime diensten heet 'geflipt' zonder het zelf door te hebben. Het zou niet bij die ene keer blijven. 

Daarnaast nam ik de manier over waarop Richard omging met kleinburgerlijkheid en betutteling als die hem ergens in hinderde. Die had ik zelf nooit gedurfd of zelfs maar bedacht maar toen ik hem Richard een keer zag toepassen wist ik direct: "Dat ga ik voortaan ook zo aanpakken!"

Het was op een ochtend in Wijk aan Zee dat Richard last had van vastzittend slijm en naar Beverwijk ging om Bisolfon te kopen. Ik ging mee, wij naar de apotheek. Eenmaal aan de beurt zei Richard luid en duidelijk met zijn radiostem: "Twee flessen Bisolfon alstublieft." Daar was geen recept voor nodig maar ik zag de apotheekster direct wantrouwend kijken naar die rare man in spijkerbroek en op gympen. Zij was ook niet gek, twee hele flessen Bisolfon! Niettemin ze pakte ze en zette ze op de toonbank. "U bent bekend met de dosering en de werking van dit medicijn", vroeg ze bezorgd?

Nog voordat ze haar zin begonnen was, had Richard de eerste fles al te pakken, de maatbeker er vanaf geschroefd ("Who needs a maatbeker anyway?"), nog voor dat ze hem had afgemaakt had hij de fles aan zijn mond gezet, in een keer leeggedronken (20 doses Bisolfon in 4 seconden) en met een klap weer op de toonbank gezet. 

Het werd stil in de apotheek. 

"Dank U. Deze mag u houden. Jazeker ben ik bekend met de dosering en de werking van Bisolfon, en de werking die is in een woord GEWELDIG!. Kom Bot, we gaan!" 

De afgelopen jaren beschikte Richard over minder energie maar hij was niettemin lid geworden van de mooiste schaakclub van Amsterdam: ENPS! In de interne kwam zijn spel niet goed uit de verf maar in externe ontpopte hij zich als een steunpilaar voor eerst het vijfde en later ook voor het vierde. Zodat die elorating er op de valreep toch nog kwam: 1713 op je 79ste. Na een beetje extrapoleren moet ik mijn vergissing van 39 jaar geleden rechtzetten: Richard is altijd een 2000+ -speler geweest. Ik was in 1986 alleen te dom om dat te zien.

Over Richard zijn afkomst en jeugd schreef zijn zus Annette dit bijzondere verhaal: 
https://www.joodsmonument.nl/nl/page/708219/mijn-oma

de voorzitter