7e ronde wintercompetitie

De wintercompetitie gaat een spannende ontknoping tegemoet. Na zeven rondes heeft de nummer vijf maar een punt achterstand op de nummer 1, Ailko.

Voor mij ging het in de opening al mis. Het oordeel van Stockfish was nog mild: Na 4 'onnauwkeurigheden' in de eerste 8 zetten tegen de 'foutloos' spelende Boudewijn kwam ik een pion en een kwal achter, met veel stukken geruild, waaronder de dames. Naar mijn oordeel hopeloos.
Er volgden nog wat plichtmatige zetjes. Boudewijn gaf geen kans weg.

Dat deed Mark wel, en hij ging op tactiek tenonder tegen Arjen.
Mark zette zijn dame in een paardvork en Arjen sloeg toe met een klassieker uit de combinatieboekjes:
Dame slaat paard, pion slaat dame, paard geeft schaak, koning moet opzij, paard slaat dame. Dat leverde hem al twee pionnen op. Even later kwam daar nog een kwal bovenop toen Mark koning en toren op dezelfde diagonaal liet staan en Arjen zijn loper daaraan toevoegde.
De ambitieuze zomerkampioen heeft nu nog maar een half puntje achterstand op koploper Ailko, die een bye had genomen.

Michiel had in een spannende partij tegen Maarten even het initiatief, maar sloeg zelf zijn eigen koningsstelling open. Maarten greep gehaaid zijn kans, verwierf zich een vrijpion op g6 en haalde het punt binnen.

Victor vloog er met de zwarte stukken enthousiast in en bereikte groot voordeel toen Gerben hem met een torenruil een vrijpion gaf op a3. 
Victor kon met zijn dame binnenkomen maar gaf zijn vrijpion te gemakkelijk op.
Hierop kwam een remise-toreneindspel op het bord dat ondanks de lange nullijn van Stockfish toch nog wel spannend was, want opgepast: niet alle varianten eindigen in remise.  

Albert gaf tegen Dick op simpele wijze een kwaliteit weg:
Tc3, met de dame op a5, daar past een loper tussen, zag ook Dick.
Albert knokte nog bewonderenswaardig lang door, maar miste het juiste moment om op te geven.

Gianni offerde tegen Jonathan een stuk voor 3 pionnen. 
Dat leverde een ingewikkelde stelling op, waarin Jonathan het paard op c6 over het hoofd zag. Dat kostte hem een toren en al na 20 zetten de partij.

Ron herstelde zich tegen Rob na een reeks van vier nullen. Hij won een stuk met een pionvork op e5, nadat Rob daar foutief had geslagen met het paard in plaats van de loper. Ron kon zich vervolgens uitleven en kwam op de proppen met een stukoffer dat geweigerd werd en een aftrekaanval op de dame dat een kwal erbij opleverde en de partij.

Uitslagen:

Mark         - Arjen 0 - 1
Boudewijn - Bas 1 - 0
Maarten - Michiel 1 - 0
Gerben      - Victor 1/2 - 1/2
Albert        - Dick 0 - 1
Jonathan   - Gianni 0 - 1
Ron           - Rob  1 - 0
Ailko, Daan bye
Rimme oneven

Stand:

Bas

De prestatie Van Foreest

Tim Krabbé is gestopt met schrijven over schaken en Johan Hut leeft niet meer. Dat betekent dat het artikel dat De Prestatie van Jorden Van Foreest in historisch perspectief plaatst nog niet is geschreven.

Jorden won in januari de Tour de France van het schaken en iedereen was verbijsterd, hijzelf ook. Hij probeerde beduust in verschillende interviews zijn prestatie kleiner te maken, hij was ontzettend bescheiden, en zei dat hij het nooit meer zou kunnen evenaren. Maar daar trappen we niet in. De Tour de France win je niet door een beetje wind mee, en zo ook niet Wijk aan Zee. Van toeval is geen sprake, ik heb geen kenner horen zeggen dat er gelukkige punten werden gescoord. Wijk aan Zee zal hij vast vaker gaan winnen.

Er zijn nadien veel artikelen geschreven over het verloop van het toernooi, maar ik blijf zitten met de vraag hoe groots, en hoe bijzonder, is het nu helemaal? Ja heel groots, dat is duidelijk, maar is het uniek of zijn er edities van Wijk aan Zee geweest die vergelijkbaar waren? Omdat Tim en Johan het niet meer gaan doen zal ik dan zelf maar..... ?

Maar eerst over het grote voorbeeld Tim Krabbé. Die heeft onder de titel Lijstenliefde in zijn boek 43 Wielerverhalen uitgerekend welke Tour-winnaar de grootste genoemd mag worden. (Het werd Hinault in 1979) Hij bedacht een formule waarin verschillende onderdelen in cijfers werden uitgedrukt, die zich normaalgesproken helemaal niet in cijfers laten vatten. Bijvoorbeeld bravoure en geldingsdrang. Het is een prachtig artikel, je kunt het lezen op
https://timkr.home.xs4all.nl/text/formule.htm of een geüpdate versie daarvan in het boek De Veertiende Etappe uit 2015 (op bol.com voor €15,- te koop)

De eerste versie van Krabbé's stuk is in 1982 geschreven en het is ongelooflijk dat hij het zonder computer heeft gedaan. Honderden statistieken met de hand verzamelen en uitrekenen moet een vreselijk monnikenwerk geweest zijn. Tientallen, misschien honderden, uren werk moet er in hebben gezeten.

Voor mij, nu ik het plan heb opgevat om uit te rekenen wie de grootste prestatie in Wijk aan Zee leverde, is het zelfs met hulp van internet en Excel te veel werk. Ik heb dus maar een beperking aangebracht. Ik ga alleen op zoek naar de bijzonderheid dat een outsider het toernooi wint, en ik doe dat door simpelweg de plaats op de wereldranglijst te bekijken die de winnaar innam op het moment dat hij het toernooi won. Ik ben gaan meten vanaf 1970, meer dan een halve eeuw is wel representatief lijkt me. Dat levert deze lijst op:

Jaar  /  Wereldranking  /  Naam
2021    66     Van Foreest, Jorden
2020    2     Caruana, Fabiano
2019    1     Carlsen, Magnus
2018    1     Carlsen, Magnus
2017    4     So, Wesley
2016    1     Carlsen, Magnus
2015    1     Carlsen, Magnus
2014    2     Aronian, Levon
2013    1     Carlsen, Magnus
2012    2     Aronian, Levon
2011    10     Nakamura, Hikaru
2010    1     Carlsen, Magnus
2009    27     Karjakin, Sergey
2008    10     Aronian, Levon
2008    13     Carlsen, Magnus
2007    1     Topalov, Veselin
2007    7     Aronian, Levon
2007    11     Radjabov, Teimour
2006    2     Topalov, Veselin
2006    3     Anand, Viswanathan
2005    5    Peter Leko
2004    2    Viswanathan Anand
2003    3    Viswanathan Anand
2002    10    Evgeny Bareev
2001    1    Garry Kasparov
2000    1    Garry Kasparov
1999    1    Garry Kasparov
1998    2    Viswanathan Anand
1998    3    Vladimir Kramnik
1997    13    Valery Salov
1996    5    Vassily Ivanchuk
1995    17    Alexey Dreev
1994    17    Predrag Nikolic
1993    2    Anatoly Karpov
1992    4    Boris Gelfand
1992    7    Valery Salov
1991    27    John Nunn
1990    22    John Nunn
1989    21    Predrag Nikolic
1989    23    Zoltán Ribli
1989    51    Gyula Sax
1989    74    Viswanathan Anand
1988    2    Anatoly Karpov
1987    8    Viktor Korchnoi
1987    17    Nigel Short
1986    35    Nigel Short
1985    5    Jan Timman
1984    8    Alexander Beliavsky
1984    16    Viktor Korchnoi
1983    5    Ulf Andersson
1982    16    Yury Balashov
1982    43    John Nunn
1981    5    Jan Timman
1981    31    Gennadi Sosonko
1980    52    Walter Browne
1980    94    Yasser Seirawan
1979    6    Lev Polugaevsky
1978    7    Lajos Portisch
1977    12    Efim Geller
1977    66    Gennadi Sosonko
1976    10    Ljubomir Ljubojevic
1976    45    Fridrik Olafsson
1975    9    Lajos Portisch
1974    49    Walter Browne
1973    2    Mikhail Tal
1972    12    Lajos Portisch
1971    4    Viktor Korchnoi
1970    16    Mark Taimanov

Er zijn in 52 edities 68 winnaars omdat er ook gedeelde overwinningen tussen zitten. 41 van de 68 winnaars stonden in de mondiale top 10 toen ze wonnen. 11 van hen in de top twintig. 16 winnaars stonden tijdens hun triomf buiten de top twintig. Behalve Karjakin (2009) en Van Foreest (2021) gebeurde dat tussen 1974 en 1991. Vroeger waren de toernooien dan ook duidelijk minder sterk. Het is natuurlijk makkelijker voor een lagere speler om een toernooi zonder toptien spelers te winnen, maar voor de toptien spelers zelf is het al helemaal onmogelijk.

Als we kijken naar de top-5-laagst-op-de-wereldlijst-winnaars tot voor Jorden, dan krijg je:

1980    94    Yasser Seirawan
1989    74    Viswanathan Anand
1977    66    Gennadi Sosonko
1980    52    Walter Browne
1989    51    Gyula Sax

Over deze afzonderlijke edities:

1980
Alexander Munninghof schrijft in 60 jaar Hoogovens schaaktoernooi, p.154: "op een FIDE-congres in september wordt vastgesteld dat de finalewedstrijden voor de europese beker voor landenteams uitgerekend in de 2e helft van januari zullen plaatsvinden" (...) "Dat betekent dat 80 sterke grootmeesters uit de USSR, Hongarije, Tsjecho-Slowakije, Jougoslavie, Bulgarije, Israel, Engeland en Zweden niet beschikbaar zijn voor Hoogovens." Winnaar Seirawan, nog maar 19 jaar en 94e in de wereld, had in 1980 dus zeker niet de gebruikelijke tegenstand. Hij won samen met de laaggenoteerde Brown (52e)

1989
Anand (74e) en en Gyula Sax (51e) wonnen, maar ook nog eens met Predrag Nikolic (21e) en Zoltán Ribli (23e) met 7,5 uit 14. Er deed niemand uit de top 20 mee.

1977
Er is in '77 een russische boycot, en er waren maar 12 deelnemers in de hoofdgroep, waarvan de top:
#12      Efim Geller
#21      Jan Timman
#32      Lubomir Kavalek
#39      Anthony Miles
Sosonko (#66) won dus geen toernooi van de buitencategorie.

Als je alleen van 2000 tot 2020 kijkt stonden de winnaars gemiddeld op plaats 4,88 op de wereldranking. Tot 1999 had nog nooit een regerend wereldkampioen of nr. 1 meegedaan met Hoogovens/Corus/Tata. Kasparov was in 1999 de eerste. Daarna grossieerde het toernooi in top-10 spelers. 

De conclusie is zeer overtuigend: dat van Foreest als nr 66 van de wereld won is ongekend en ongehoord. Superlatieven schieten tekort. Er is bij benadering geen vergelijkbaar geval te vinden in de lange geschiedenis van het toernooi.

Niek
 

bronnen voor de lijst met plaatsen op wereldranglijst:
FIDE
Chessmetrics
tatasteelchess.com

Zesde ronde wintercompetitie

Na ronde zes is niemand meer ongeslagen. Ook is iedereen van de nul af. We zijn aan elkaar gewaagd!

Bas bracht Mark zijn eerste nederlaag toe.
Na eerst zelf een kwaliteit geblunderd te hebben, kreeg hij een stuk cadeau toen Mark een per ongeluk vergiftigde pion sloeg (Geef ik nou ook nog een pion weg? Ik ga opgeven hoor. O nee hij is giftig. He, hij slaat hem toch!), want hij kon nu op a6 een paard slaan dat toch niet zo goed verdedigd werd door de toren in verband met een indirecte verdediging via dameschaak op c8. In het vervolg bracht Bas met zijn twee lopers en dame Marks toren in de verdrukking. Mark meende de aanvallende loper te kunnen pennen door hem te sandwichen tussen de beide dames. Maar de dame van Bas stond verdedigd, dus kon de loper de toren slaan en kon Mark opgeven.

Daan verloor ook voor het eerst, en wel tegen de nieuwe koploper Ailko. De London-specialist koos nu voor de Konings-Indische aanval a la Keres en dat bleek een goede keuze: Hij was binnen 21 zetten klaar. Vanaf zet 16 stapelde Daan volgens Stockfish een blunder op twee fouten. Het kostte hem de dubbele kwaliteit en alle zin om verder te spelen. 

Na een weekje zon verkeerde zomerkampioen Arjen weer in topvorm. Hij versloeg met stug spel Michiel, die met wit op de vijftiende zet zijn h-pion blunderde en in het toreneindspel nog 3 pionnen verloor, waarna hij tandenknarsend opgaf. Hij had niet weten te profiteren van de onhandige opstelling van de zwarte stukken. Zo stond een paard tien zetten lang op h7 zonder enig perspectief op deelname aan het spel. Het werd uiteindelijk het laatste materiaal dat Michiel van het bord verwijderde.

Boudewijn won overtuigend van Gerben. Op zet 22 was het abrupt mat, maar Gerben zou al een stuk hebben moeten geven om dat te voorkomen. Gelukkig voor Gerben was het onvermijdelijke gegniffel ver buiten gehoorsafstand.

De partij tussen Maarten en Dick is om mysterieuze redenen niet gespeeld. Misschien gebeurt dat alsnog, want de stand is nu 0-0. Dat is geen Pareto-optimale oplossing.

Ik heb de partij tussen ons jongste lid Gianni en Ron grotendeels live hartstochtelijk meebeleefd.  Het was een enerverend duel waarin beide spelers vaak afweken van de van afstand voorgefluisterde zetten. 
Gianni liet in het middenspel en in het eindspel enkele keren groot voordeel verdampen maar hield op enkele angstige momenten na wel het beste van het spel. In het onvoorspelbare toreneindspel lukte het hem uiteindelijk met een klassiek aftrekschaakje met zijn koning Rons toren te winnen.

Victor speelde een uitstekende partij tegen Rimme, die zijn paard liet verpieteren op h7. Victor trok ten aanval en terwijl de stukken in het rond vlogen (figuurlijk dan toch, het blijft online schaak) veegde hij Rimme finaal van het bord. Het initiatief leverde twee stukken voorsprong op, ruim voldoende om niet meer te hoeven bewijzen dat hij dit wel kon uitspelen.

Rob boekte zijn eerste score met een remise tegen Jonathan. In het middenspel had Jonathan de kansen, in het eindspel Rob: twee torens op de zevende rij. Geen van beiden wist zijn voordeel te verzilveren en de partij eindigde gelukkig in "eeuwig" schaak. Anders waren ze nu nog bezig.

Albert moest tot zijn spijt de voorkeur geven aan een andere bezigheid op deze vrijdagavond en heeft hierdoor al dit moois gemist.

De uitslagen:

Bas           - Mark 1 - 0
Ailko         - Daan 1 - 0
Michiel      - Arjen       0 - 1
Boudewijn - Gerben    1 - 0
Maarten - Dick        niet gespeeld
Gianni - Ron 1 - 0
Victor - Rimme    1 - 0
Jonathan   - Rob 1/2 - 1/2

De stand:

Mark-Michiel

Leuk stukje van Bas hieronder, en nog leukere commentaren :-D
Ik (Niek) werd nieuwsgierig naar de partij van de aangeschoten Mark (wat heeft hij een indrukwekkende Elo!) dus ik zocht hem op:

 

Vijfde ronde wintercompetitie

Kort verslag: 

Koploper Mark ruilt een licht stuk af en offert de andere drie.
Hij krijgt onderweg een stuk terug en uiteindelijk een winnende aanval met doorgebroken pionnen.
Als Michiel een al op omvallen staande toren cadeau doet, wordt het hem allemaal te veel.

Arjen rokeert in een Koningsindier zijn plusje weg en daarna gaat het rap bergafwaarts met de zomerkampioen. Vooral ook door sterk spel van Ailko!

Gerben en Daan besluiten in een interessant eindspel LL-LL tot remise.

Bas blundert een loper in de hoop op dubbelschaak en mat.
Ron is zo vriendelijk de reddende zet ook te missen en geeft Bas zijn zin.

Rimme geeft pardoes zijn dame weg. Boudewijn gniffelt weer.
Maarten maakt indruk met een dubbel stukoffer en wint op spectaculaire wijze.
Dick wint netjes een kwaliteit en later nog een toren.
Rob mist een schaakje (of met name dat f2 twee keer aangevallen staat) en dat kost hem zijn toren.

De uitslagen:
Mark - Michiel 1 - 0
Arjen - Ailko 0 - 1
Gerben - Daan 1/2 - 1/2
Bas         - Ron 1 - 0
Rimme - Boudewijn 0 - 1
Maarten    - Albert 1 - 0
Dick         - Jonathan 1 - 0
Rob         - Gianni 0 - 1
Victor oneven

De stand na ronde 5:

Bas

Vierde ronde wintercompetitie

 Uitslagen vierde ronde:

Daan         - Mark 1/2 - 1/2
Ron         - Michiel         0 - 1
Ailko         - Boudewijn 1 - 0
Arjen - Maarten         1 - 0
Gerben - Dick niet gespeeld
Victor - Bas 0 - 1
Albert - Rob 1 - 0
Gianni - Rimme         0 - 1
Jonathan oneven

De stand:

1. Mark                              3,5
2. Michiel, Ailko, Daan, Arjen      3
6. Bas, Boudewijn, Maarten, 
    Ron, Albert, Rimme              2
12. Gerben, Dick, Jonathan      1,5
15. Victor, Eugen, Rob, Gianni 1

Bas

Derde ronde wintercompetitie

Na de derde ronde van de wintercompetitie gaat Mark alleen aan kop.

 De uitslagen:

Mark - Ailko 1 - 0
Ron - Daan 0 - 1
Boudewijn - Dick 1/2 - 1/2 
Bas - Arjen 0 - 1
Michiel - Victor 1 - 0
Rimme - Maarten 0 - 1
Gianni - Gerben 0 - 1
Jonathan - Albert 0 - 1
Rob oneven

De stand:

1. Mark 3
2. Daan 2,5
3. Michiel, Boudewijn, Maarten, Ron, Ailko, Arjen 2
9. Gerben, Dick 1,5
11. Bas, Albert, Rimme, Victor, Eugen, Rob, Gianni 1
18. Jonathan 0,5

Bas